een klein ballonachtig structuurtje, dat bij bepaalde vliegen wordt gevonden, als ze uit het puparium komen. Het ptilinum ontspringt aan de voorzijde van de kop. Als het wordt opgeblazen, drukt het het 'dekseltje' van het puparium. Hierna verschrompelt het en wordt het teruggetrokken. De plaats wordt aangegeven door de ptilinale sutuur.